İstehsal xərclərinin təsnifatı

posted in: Xəbər | 0
birbank biznes

İstehsala məsrəflərin uçotunun aparılması üçün onların təsnifləşdirilməsi həyata keçirilir.

Xərclər aşağıdakı əlamətlər üzrə qruplaşdırılır və uçota alınır:

Əlamətlər Xərc növləri Xüsusiyyəti
İqtisadi məzmununa görə İqtisadi elementlər üzrə

 

 

 

 

Kalkulyasiya maddələri üzrə

İqtisadi elementlər üzrə xərclər bölünür
  • Geri qaytarılmış materialların dəyəri çıxılmaqla material xərcləri;
  • Əməyin ödənişi üzrə olan xərclər;
  • Sosial sığortaya olan köçürmələr;
  • Əsas vəsaitlərin və qeyri-maddi aktivlərin amortizasiyası;
  • Digər xərclər.

 

Məsrəflərin kalkulyasiya maddələrinə görə qruplaşdırılması üsulu məhsulun (iş və xidmətlərin) maya dəyərinin daha dəqiq hesablanması üçün tətbiq olunur. Xərc maddəsi, yaxud kalkulyasiya maddəsi – ayrıca hər hansı bir məhsulun, yaxud da bütün məhsul buraxılışının maya dəyərini təşkil edən müəyyən növ xərclər hesab olunur. Kalkulyasiya maddələri üzrə xərclər bölünür:

  • xammal və materiallar
  • satıla bilən tullantılar (bu zaman çıxılır);
  • alınmış məhsullar, yarımfabrikatlar, kənar müəssisələrin istehsal xarakteri daşıyan xidmətləri;
  • texnoloji məqsədlərin həyata keçirilməsi məqsədilə yanacaq və enerji;
  • istehsalatda çalışan işçilərin əmək haqları;
  • sosial köçürmələr;
  • istehsalın hazırlanılmasına və öyrənilməsinə çəkilən xərclər;
  • ümumistehsalat xərcləri;
  • ümumtəsərrüfat xərcləri;
  • zay məhsuldan olan itkilər;
  • digər istehsalat məsrəfləri
Yekcinslik dərəcəsinə görə: Birelementli xərclər

Kompleks xərcələr

Birelementli xərclər – bircinsli iqtisadi elementlərdən ibarət xərclər.

 

Kompleks xərcələr – müxtəlif iqtisadi element qruplarını birləşdirən xərclər;

İstehsalın həcminə münasibətdə Dəyişkən

Sabit

Dəyişkən xərclər – istehsal həcmi dəyişən zaman ona mütənasib dəyişillər;

Sabit xərclər – istehsal həcmindən asılı olmadan sabit qalıb dəyişmirlər.

Təyinata görə xərclər: Texnoloji xərclər

İnzibati – təsərrüfat xərcləri

Texnoloji xərclər – istehsal prosesi ilə əlaqəli xərclər;

 

İnzibati-təsərrüfat xərcləri – təsərrüfat – idarəetmə xərcləri.

Məqsədəuyğunluq kriteriyasına görə: İstehsal xərcləri

Qeyri-istehsal xərcləri

İstehsal xərcləri – yararlı məhsulun buraxılışı ilə əlaqədar xərclərdir;

 

Qeyri-istehsal xərcləri – istehsalın dayanmasından olan itkilər, zay məhsullar, çatışmazlıqlar.

Maya dəyərinə daxil olunması üsuluna görə Birbaşa xərclər

Dolayı xərclər

Birbaşa xərclər – ilkin sənədlər əsasında məhsulun müəyyən növünə aid oluna biləcək xərclər birbaşa maya dəyərinə daxil edilirlər. Bütün birbaşa xərclər dəyişkən xərclərdir;

Dolayı xərclər – bir neçə məhsul növünün istehsalına çəkilən xərclərdir (istehsalın idarəedilməsi xərcləri). Bu xərclər xüsusi hesablarda toplanır və, müəyyən baza əsasında (əmək haqqı, istehsal həcmi və s.) bölüşdürülüb, məhsulların maya dəyərinə aid edilirlər.

Yaranma vaxtına və maya dəyərinə aid olmasına görə xərclər Cari xərclər

 

Gələcək dövrün xərcləri

Cari xərclər – məhsulun istehsalı və satışı ilə bağlı cari dövrdə gəlir gətirən xərclərə deyilir;

 

Gələcək dövrün xərcləri – cari dövrdə çəkilən, lakin gələcək dövrlərdə gəlir gətirəcəklərinə görə gələcək dövrdə maya dəyərinə daxin ediləcək xərclərə deyilir.

 

Bax:


TELEGRAM KANALIMIZA ÜZV OLUN


Ən son mühasibat xəbərlərini qaçırmaq istəmirsinizsə, bu linkə daxil olaraq XƏBƏRLƏRƏ ABUNƏ OLUN.
Mühasibat, Audit və Kadr Xidmətləri üçün linkə daxil olun.
Mühasibat sahəsində ən son iş elanları və xəbərlərini izləmək üçün linkə daxil olaraq qrupumuza üzv olun
Print Friendly, PDF & Email