Beynəlxalq maliyyə hesabatı və audit standartlarının formalaşdırılması üzrə işləri 1977-ci ildə yaradılmış Beynəlxalq mühasiblər federasiyası – BMF (IFAC) təşkil edir. Bu təşkilat konstitusiya əsasında fəaliyyət göstərir.
BMF-nin Konstitusiyasında qeyd edilir ki, onun əsas məqsədi mühasibat peşəsini harmonik standartlar əsasında inkişaf etdirmək və cəmiyyətə mühasibat uçotu və audit sahəsində keyfiyyətli xidmətlər göstərməkdir.
Bu məqsədlə, BMF Şurası maliyyə auditində standartların və əsasnamələrin və ona uyğun xidmətlərin hazırlanması ilə məşğul olmalı olan beynəlxalq auditor praktikası üzrə Komitə (BAPK) təsis etmişdir.
Beynəlxalq miqyasda auditor xidmətlərinin göstərilməsi üçün BMF “Şirkətlər Forumu” adlanan birlik yaradıb. Bu şirkətə 23 transmilli auditor firmasının nümayəndələri daxil olub. “Firmalar Forumu” nun yaradılmasında məqsəd mövcud beynəlxalq audit standartları (BAS) və etika Məcəlləsinə əsasən yaradılan yeni qlobal keyfiyyət standartı vasitəsilə auditin tənzimlənməsinin yeni beynəlxalq rejiminin nəzarət və inkişaf etdirilməsidir.
BAS-ın inkişafı üzrə işləri sürətləndirmək üçün BMF Şurası BARK-ın həyata keçirdiyi işləri maliyyələşdirir. Bu işin ən mühüm istiqamətləri aşağıdakılardır:
1) BAS və beynəlxalq auditor praktikası üzrə təlimatların (BAPT) ayrı-ayrı müddəalarına yenidən baxılması;
2) audit təcrübəsinin “təsdiqləmə” dən “zəmanətə” keçidini əks etdirməli olan auditor zəmanətlərinin verilməsini nəzərdə tutan xidmətlər üzrə standartların işlənib hazırlanması»;
3) kommersiya banklarının auditor yoxlamalarına dair tövsiyələrinə yenidən baxılması;
4) Qiymətli kağızlar törəmələri üzrə BAS-ın nəşrləri.
Beynəlxalq audit standartları (BAS) – vahid tələbləri formalaşdıran sənədlərdir ki, bu tələblərə riayət olunmaqla auditin və ona qoşulan BAS xidmətlərinin müvafiq keyfiyyət səviyyəsi auditin maliyyə hesabatlarının, həmçinin auditin gedişində həyata keçirilən əlaqəli xidmətlərin auditi üçün nəzərdə tutulub.
BAS ehtiva edir: əsas prinsiplər; zəruri prosedurlar və təlimatlar; prinsip və prosedurların tətbiqi üçün tövsiyələr.
BAS – özlüyündə bu sənədlər toplusunu təmsil edir: giriş, peşəkar mühasiblərin etika Məcəlləsi, terminlərin izahlı lüğəti və əslində 10 bölmədən ibarət olan beynəlxalq audit standartları. Bu 10 bölmə maliyyə auditini əsas aspektlər üzrə dəqiq şəkildə strukturlaşdırır, proseduru auditin ən mühüm elementi kimi yönəldir. BAS aşağıdakı əsas bölmələr üzrə təsnif edilir:
I. Giriş aspektləri.
II. Vəzifələr.
III. Planlaşdırma.
IV. Daxili nəzarət.
V. Audit sübutları.
VI. Üçüncü şəxslərin işlərindən istifadə.
VII. Audit nəticələri və hesabatların hazırlanması.
VIII. İxtisaslaşdırılmış sahələr.
IX. Əlaqədar xidmətlər.
X. Beynəlxalq audit təcrübəsi üzrə təlimatlar (BAPT).
BAS maliyyə auditinin bütün əsas, hazırda mövcud olan aspektlərini əhatə edir. Burada auditin bütün prosedurları, auditor xidmətlərinin tərkibi, auditin spesifik sahələri və audit hesabatlarının tərtibi qaydaları sistemli və müvafiq ardıcıllıqla təqdim olunur.
