Mühasibatlığın əhəmiyyəti barədə ibrətamiz ifadələr

Oxunma sayı: 121

Mühasibatlığın əhəmiyyəti barədə ibrətamiz ifadələr (11-ci hissə) mühasibatlıq

10-cu hissəni oxumaq üçün keçidə daxil olun.

Mühasibatın başlanğıcı qədim dövrlərdə gizlənir ki, bu da insanlar təbiət və əmək əsərlərini qarşılıqlı surətdə bölüşməyə başlayanda, bu mübadilə hər hansı bir növ ümumi dəyiş-düyüş alətinə ehtiyac duyduqda və sonra öz mülkiyyətində və digər şəxslərin mülkiyyətində olan əmlakın dəyərini müəyyən etmək imkanı yarandıqda, mühasibat uçotunun prototipi olan hər hansı qeydlərin tətbiq edilməsi fikri öz-özlüyündə yaranmalı idi.

E.Q. Valdenberq.

Hesabdarlığın qədimliyinə əmin olmaqdan ötrü insanı yaşamaq üçün amansız mübarizə aparan ibtidai vəziyyətdə təsəvvür etmək kifayətdir. Biz onu ehtiyac üzündən gizləndiyi yerdən çıxıb ovçuluğa, balıq ovuna, meşələrdən, sudan və düzənliklərdən aclığını və susuzluğunu yatıra biləcək hər şeyi çıxarmağa vadar olduğunu görürük. O, öz mağarasına əldə edə bildiyi ovu gətirir, həmin qida qurtarana kimi istirahət edir və ehtiyac onu yeni istehlak məhsulları gətirməyə vadar etdikdə bayıra çıxır. Hələ ki, o bu cür mövcud olmaqda davam edir, çünki vəhşi insan hələ hesablamağa lüzum görmür. Onun həyatı əsl vəhşi həyatıdır.

O, hətta ailəyə də malik deyil, vəhşi heyvanlar kimi özündən doğulan uşaqları da çölə qovur ki, onlar öz qayğılarına elə özləri qalsınlar. Belə bir vəziyyət həmin vəhşi özünə oxşayanlardan birinin daha yaxşı ov etdiyini və ya bir sıra alətləri düzəldə bilənə kimi davam edir. Çünki həmin vəhşi özü də onun kimi olmaq istəyir. Həmin şeylərin mənimsənilməsi üçn qarşıda iki üsul durur: ya onu zorla almaq ya da razılıq əsasında əldə etmək. Bu üsullardan biri barədə seçim edərkən, xüsusilə də özünün daha zəif olduğunu anladıqda, onun ağlına dəyiş-düyüş etməklə bağlı fiir gəlir. Dəyişdirmə ərəfəsində isə ağlında daha bir fikir də formalaşır: ov zamanı əldə etdiklərinin bir hissəsini dəyişdirmək, qalanını isə başqa şeylərə dəyişdirmək üçün saxlmaq.

Bu zaman o, əvvəlcə nə əldə etmək istədiyi üzərində hesablama aparır. O, gözü ilə dəyişdirmək üçün nə verəcəyini müəyyənləşdirir. Və bu zaman danışıqlara gedir. Təbii ki, ilkin müzakirəsiz, əlbəttə, o, ola bilsin ki, əldə etmək istədiyi şeyin əvəzində az şey təklif etmək istəyir, yəni, öz əməyinin məhsulunun bir növ qeydinə qalır. Ama, qarşıdakı da eyni cür hesablama aparır. Nəhayət sülh yolu ilə dəyişdiriləcək əşyaların sayı barədə razılığa gəlirlər. Hər biri şərtləşdikləri sayda dəyiş-düyüşə gedirlər. Beləliklə, insan tərəfindən həyata keçirilən ilk hesab peyda olub.

E. Leote

Aydındır ki, mübadilə edilən əşyaların dəyəri o dövrün adamlarında tamahkarlıq olmadığını nəzərə alsaq, yalnız onların hasilatına və ya əldə edilməsinə sərf olunan tarixdən əvvəlki əməyin təxmini məbləği ola bilərdi.

E.Q. Valdenberq

İnsanlar artıq çoxdan uçotun zərurətini başa düşüblər, amma, onu necə nəzərə alınacağını tam başa düşmürlər.

Q. Emerson

Uçot bir şeyin qurulmasıdır, onun kəmiyyət və keyfiyyətli tərəfi ilə ölçülməsidir. Kəmiyyət ədədlərlə ifadə olunur, keyfiyyət isə qavrayışla ifadə olunur.

M.E. Vasilenko

“Mühasibat uçotu” elmi təsərrüfat faktlarının cari qeydiyyatının, dəyər ölçməsinin, hesab və balans ümumiləşdirməsinin prinsiplərini, qaydalarını, nəzəriyyələrini və konsepsiyalarını işləyib hazırlayır.